پایگاه خبری پی نوشت نیوز پایگاه اجتماعی ،فرهنگی ، ورزشی وتخصصی درحوزهای صنعت
فراموشی بازی‌ها و ورزش‌های بومی‌ـ‌محلی؛ زنگ خطری برای فرهنگ بومی
عادل سعیدی‌پور – فعال اجتماعی، رسانه‌ای و مدرس دانشگاه
در دنیای امروز که تکنولوژی با سرعتی بی‌سابقه در حال نفوذ به تمامی ابعاد زندگی انسان‌هاست، یکی از قربانیان خاموش این تحول، بازی‌ها و ورزش‌های بومی و محلی هستند؛ میراثی گران‌بها که در دل خود مفاهیم تربیتی، هویتی، فرهنگی و اجتماعی بی‌شماری را جای داده‌اند. متأسفانه این گنجینه فرهنگی، امروز بیش از هر زمان دیگری در معرض فراموشی و انقراض قرار دارد.
بازی‌هایی چون «هفت‌سنگ»، «الک‌دولک»، «گرگم‌به‌هوا» یا «لی‌لی» الختر ، چوگان، که روزگاری محور اصلی تعاملات کودکان و جوانان در کوچه‌ها و زمین‌های خاکی بودند، اکنون جای خود را به بازی‌های ویدئویی، اپلیکیشن‌های موبایلی و سرگرمی‌های انفرادی داده‌اند؛ سرگرمی‌هایی که اگرچه جذابیت بصری و تکنولوژیک دارند، اما فاقد مؤلفه‌های حیاتی همچون تحرک بدنی، تقویت مهارت‌های اجتماعی، ایجاد حس رقابت سالم و تقویت هویت فرهنگی هستند.
از سوی دیگر، ورزش‌های بومی‌ـ‌محلی نیز که قرن‌ها به عنوان نمادهای مقاومت، همبستگی، مهارت جسمی و پرورش روحیه پهلوانی در میان اقوام مختلف ایرانی شناخته می‌شدند، اکنون تنها در چند جشنواره سالانه و با پوشش محدود رسانه‌ای نمود پیدا می‌کنند. ورزش‌هایی چون کشتی چوخه، چوب‌بازی، لنگ‌پرتی، اسب‌دوانی محلی، سنگ‌کشی و تیراندازی ، اسب سواری و دوانی، و… انواع ورزش‌های آیینی، ریشه در فرهنگ قومی و منطقه‌ای کشور دارند و ظرفیت بالایی برای تقویت روح جمعی و انسجام اجتماعی به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار فراهم می‌آورند.
نبود زیرساخت‌های مناسب، فقدان سیاست‌گذاری‌های راهبردی در حوزه فرهنگ و ورزش، عدم اختصاص بودجه پایدار، و نبود برنامه‌های مدون در نظام آموزشی کشور برای آموزش و ترویج این بازی‌ها و ورزش‌ها، از جمله چالش‌های اصلی در مسیر احیای آنها محسوب می‌شوند.
فراموشی این بازی‌ها و ورزش‌ها، فقط از بین رفتن چند نوع سرگرمی نیست؛ بلکه به معنای از دست رفتن بخشی از حافظه تاریخی و فرهنگی ملت ایران است. بازی‌های بومی نه‌تنها بخشی از هویت کودکان دیروز بوده‌اند، بلکه آیینه‌ای از شیوه‌های زیست، باورهای محلی، الگوهای ارتباطی و آموزه‌های غیررسمی تربیتی در جوامع بومی به‌شمار می‌رفتند.
کارشناسان حوزه فرهنگ و ورزش معتقدند که برای جلوگیری از انقراض این میراث معنوی، باید مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ و میان‌بخشی میان نهادهای فرهنگی، ورزشی و آموزشی صورت گیرد. از جمله این اقدامات می‌توان به:
تدوین و ارائه و تقویم سرفصل‌های آموزشی در مدارس با محوریت بازی‌های بومی
برگزاری مسابقات منطقه‌ای و ملی توسط فدراسیون ورزش‌های روستایی و بازی‌های بومی محلی و اجرای آنها توسط هیات های ورزشی در استان ها و شهرستان ها
در فضاهای شهری و پارک‌ها برای این نوع بازی‌ها؛حمایت رسانه‌ای از تولید محتوای جذاب برای کودکان با محوریت بازی‌ها و ورزش‌های سنتی
برگزاری ورزش های بومی ، محلی توسط شرکت ها و سازمان ها و شهرداری های هر شهر
تشویق ورزش های بومی پر جنب جوش
بدون شک، احیای بازی‌ها و ورزش‌های بومی، صرفاً یک اقدام نمادین یا نوستالژیک نیست؛ بلکه ضرورتی بنیادین برای بازسازی پیوندهای نسلی، حفظ هویت فرهنگی و تقویت نشاط اجتماعی در جامعه‌ای است که به‌شدت با چالش انزوا، کم‌تحرکی و کاهش تعاملات انسانی مواجه است.
اکنون که زنگ خطر فراموشی این بخش مهم از فرهنگ ملی به‌صدا درآمده است، شایسته است نهادهای مسئول، خانواده‌ها، فعالان اجتماعی و رسانه‌ها، همگی نقش فعال‌تری در حفاظت، ترویج و احیای این گنجینه‌های فرهنگی ایفا کنند؛ پیش از آنکه تنها در قاب عکس‌ها و خاطرات کهنه، ردپایی از آنها باقی بماند.
