بررسی علل مهاجرت کشاورزان از روستا به شهر  

در برنامه نبض کشاورزی این هفته، سید وحید سعادت معاون سرمایه گذاری معاونت توسعه روستایی رئیس جمهور،ش محمد یعقوبی نماینده شورای عالی استان ها و اسد الله تیموری رئیس دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری درباره علل مهاجرت کشاورزان گفتگو کردند.

به گزارش پایگاه خبری پی نوشت و به نقل از پایگاه خبری تجهیزنیوز، در ابتدای برنامه معاون سرمایه گذاری معاونت توسعه روستایی رئیس جمهور گفت: نظام توزیع محصولات کشاورزی تا مصرف، چرخه ای است که دچار اشکال است. اساسا روستاها صرفا از طریق اهمیت کشاورزی و غذایی توجیه دارند. نه اینکه کشاورزی و امنیت غذایی مهم نیست و یا از طریق روستاها تامین نمی شود. روستاها کانون تولید و ارزش آفرینی هستند. یعنی هر روستا مزیت ارزش آفرینی خاص خود را دارد بنا به اقلیمی که دارد مثلا  گردشگری و صنایع دستی و غیره که هر روستایی می تواند در آن فعال باشد.
آقای سعادت افزود: کشاورزی در مسیری که دارد باید تغییر روش دهد، برای آن ساز و کار تعریف شده است مثل شهرک‌های کشاورزی اما می بینیم که این شهرک ها محدود به گلخانه شده است. افزایش بهره وری و کاهش ضایعات از دستاوردهای این شهرک هاست اما به دلیل عدم استاندارد در این شهرک ها محدودیت ها را شاهد هستیم. کشاورزی باید مبنای اقتصاد مقاومتی باشد که کمترین آن امنیت غذایی است.
محمد یعقوبی نماینده شورای عالی استان ها هم در ادامه در این خصوص گفت: علت مهاجرت روستاییان به شهرها باید ریشه یابی شود. در چند سال گذشته یکی از مهمترین دستورات رهبری این بوده که نام گذاری سال ها بر اساس تولید و اشتغال بوده و آنچه اتفاق افتاده عدم توجه به تولید روستاهاست. کمبود تولید باعث از بین رفتن محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی نهایت مهاجرات روستاییان می شود. برای ارتقای این وضعیت باید اقدامات اساسی صورت بگیرد که مهمترین آن استفاده از تسهیلات ویژه و یارانه دولتی است که در اختیار روستاییان باید قرار داده شود.
وی افزود: در بحث اجرایی باید چشم‌انداز برنامه در نظر بگیریم، برنامه مهاجرت معکوس را تهیه کرده ایم و زیرساخت‌های لازم انجام شده و باید به شورای عالی استان ها برود و تصویب شود.
آقای وحید سعادت معاون سرمایه گذاری معاونت توسعه روستایی رئیس جمهور هم گفت: مطالعاتی درباره بنگاه های تجاری و علت شکست آن انجام شده است که نشان می دهد علی رغم اینکه بنگاه‌ها استراتژی مناسبی هم دارند ولی شکست می خورند.  ۲۰ درصد علت شکست به خاطر استراتژی بد بوده است و ۸۰ درصد به خاطر اجرای بد استراتژی خوب بوده است.
این مطالعه مربوط به دستگاه خدماتی هم بوده است. ترجمه استراتژی‌های کلان و مفاهیم تا سطوح پایین و سطوح پیشران زمان بر هستند. همه این ساختارها که ایجاد شده است، در سال های زیاد شکل گرفته است.
دکتر اسد الله تیموری رئیس دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری هم گفت: اگر دنبال توسعه پایدار هستیم و مبنای آن تولید است برای هر کدام از این مولفه ها توفیق چندانی نداشتیم ، آنقدر مهاجرت صورت گرفته و برنامه حمایت از روستایی اجرا نشده که الان از روستاها چیزی باقی نمانده است. همه نیروهای مولد و اصلی که سرمایه های اصلی بودند دیگر در روستا نیستند. اگر ما به دنبال احیای روستاها باشیم و برای آینده کشور فکر کنیم بهتر است.
۵۰ سال مهاجرت را تحریک کردیم و به شغل و مسن شدن روستاها توجه نکردیم و کاهش جمعیت روستاها را ندیدیم، کمبود خدمات بود و تسهیلات زیربنایی ندادیم و به فکر کسب وکار در روستا نبودیم و روستاها را به زوال کشانیدم اما برعکس در شهرهای کوچک و سایر شهرها توجه داشتیم.
سایر مسائل مثل خردی زمین، پدیده های اقلیمی مثل کم آبی و خشکالی و غیره فرصت تولید در روستا را از ما گرفت.
دکتر تیموری افزود: باید به احیای روستازیستی توجه کنیم اما آیا می خواهیم روستا را کانون تولید ببینیم. نکته دیگر اینکه با حمایت ازشهرسازی روستاها را تخریب کردیم و با مهاجرت معکوس مثل خانه دوم و سوم برگشت غیر مولد ایجاد می‌شود.
اینکه روستاها فقط بزرگ بشوند ممکن است اشتباه باشد. باید به روستا به عنوان کانون تولید نگاه کنیم. هر روستایی ممکن است کانون تولید کشاورزی نباشد. نیاز به نوعی مدیریت برای پرورش روستاها داشته باشیم و ظرفیت روستاها را ببینم و تمرکز روی کشاورزی نباشد و روی انواع ظرفیت ها مثل گردشگری و صنایع نگاه کنیم. اگر این نگاه نباشد ممکن است روستاها محور توسعه نشوند.
معاون سرمایه گذاری معاونت توسعه روستایی رئیس جمهور هم گفت: روستاها همیشه تمدن ساز بوده اند و خرده فرهنگ‌ها از روستاها شکل می گرفت و مظهر آن در شهرها نشان داده می شد. الان در صدسال اخیر با اصلاحات ارضی محوریت روستاها به شهرها داده شد. شهرها توسعه پیدا کردند و روستاها حاشیه نشین شده اند.
این طور نیست که شهرها فقط مصرفی باشند و تولید خدمات دارند. روستاها در گذشته اقتصاد خوداتکا داشتند و بسیاری از مواد غذایی را خودشان تامین می کردند.